De illegale pers

De Duitsers probeerden al snel na de capitulatieOvergave van een land of partij in oorlog de Nederlandse kranten en radio (televisie was er nog niet) onder controle te krijgen. Met de radio en de gewone dag- en weekbladen ging dat heel soepel en gemakkelijk.

Ze mochten alleen nieuws brengen dat de Duitsers hadden goedgekeurd. Maar niet iedereen was het daar mee eens. Al op 15 mei 1940 verscheen de eerste illegaleOnwettig. In dit geval strijdend tegen de bezetter. krant: de Geuzenactie. De maker van dit getypte krantje was Bernard IJzerdraat uit Vlaardingen. Hij riep toen al op in verzet te gaan tegen de Duitsers. Andere illegale kranten en krantjes volgden al gauw. De Duitsers probeerden uit alle macht de makers en verspreiders ervan op te sporen en wie gepakt werd kon op een zware straf rekenen. Als je alleen al zo'n krant in je bezit had, kon je maar beter niet door de Duitsers worden betrapt.

In 1940 en 1941 verschenen er in Den Haag drie illegale krantjes. De studente J. van Oven en haar vader maakten het krantje De Vrije Nederlander. Zij typten en bezorgden in Den Haag vijf exemplaren. Aan hun lezers vroegen ze het krantje over te typen of over te schrijven en verder te verspreiden. Belangrijker waren in Den Haag de grote illegale kranten, die gedurende de hele oorlog bleven bestaan en zelfs nu nog altijd 'legaal' verschijnen: Het Parool, Trouw en het weekblad Vrij Nederland. Vanuit Engeland werd regelmatig een krant verspreid via de lucht, gewoon uit vliegtuigen gegooid: De Vliegende Hollander.

Ook uit Engeland kwamen de radio-uitzendingen van Radio Oranje. Deze zender bracht nieuwsberichten, toespraken van de koningin of de minister-president en berichten voor verzetsgroepen (in code!). Het was natuurlijk ten strengste verboden ernaar te luisteren. De Duitsers gingen daarin zelfs zover, dat ze in 1943 iedereen dwongen zijn radio in te leveren. Vanaf toen moest iedereen die zijn radio wilde houden deze goed verstoppen.